جشن آذرگان

جشن آذرگان ؛ بزرگداشت آتش

آتش یكی از چهار آخشیج(عنصر) پاك در نزد ایرانیان باستان و زرتشتیان است. آذر نام ایزد نگاهبان آتش است. از این رو، آذرگان نیز در شمار جشن‌هایی است كه آیین‌های آن با بزرگداشت آتش كه یكی از فروزه‌های نیك اهورایی است، نزدیكی و همخوانی دارد

آذر در اوستا آتَر- آتَرش و در پهلوی آتُر – آتَخش و در فارسی امروز آذر- آتش نامیده می شود. آذر، نماد پاسداری از آتش و فروزه اهورامزداست

 آتش در میان ایرانیان از دیرباز از سپندینگی(تقدسی) ویژه برخوردار بوده است. و بنا به یك باور، آنرا جانشین خورشید روی زمین می دانستند. به این شوند(دلیل) است كه در اوستا سرودهایی درباره ستایش آتش و خورشید به چشم می‌خورد. در میان آریاییان هند و ایرانی داستان ها و افسانه های زیادی در مورد پیدایش آتش وجود دارد. اما از همه رایج تر افسانه ی زیبایی است كه در شاهنامه فردوسی آمده است. بر این پایه كه روزی هوشنگ(شاه پیشدادی)، به همراه گروهی از كوهستان می گذشت كه ناگهان ماری تیره تن و تیزتاز در سر راهش پدید آمد. هوشنگ سنگی را برداشت و به سوی مار پرتاب كرد اما سنگ به مار نخورد و به سنگ دیگری برخورد كرد، فروغی پدید آمد و آتش زاده شد

آذر جشن یكی از آیین‌های مهم در ایران باستان بوده‌است كه هم اینك نیز گرامی داشته می‌شود

در یسنا بارها به آذر و آتش و اهمیت آن اشاره شده‌است كه چند نمونه از آن به این شرح است

«ای آذر تویی خوشی بخش جهان مزدا آفریده، ما خواستاریم به وسیله تو با اندیشه پاك، گفتار راست و كردار و آیین نیك، مزدا اهورا را پرستش كنیم و به او نزدیك شویم – یسنا – هات36 بند 3

در بخش‌های گوناگون اوستا، از آتش به عنوان یك پدیده‌ اهورایی یاد شده و داور میان نیكوكاران و دروغكاران است

یسنای شصت و دوم یكی از نمونه‌ها به شمار می‌رود كه در خرده اوستا نیز نقش دارد. یسنای 62 متنی بسیار قدیمی‌اوستایی ست كه درباره آتش است. در خرده اوستا همراه با دو بند از سرودهای گات‌ها به عنوان «آتش نیایش»انتخاب شده است و در همه آیین‌های شادی مانند سدره‌پوشی، گواه‌گیری، جشن‌ها و همانند آن، توسط موبد سراییده می‌شود. آتش نیایش در حقیقت سرود شادی و شادمانی است و از دیر زمان پس از افروختن آتش، خوانده می‌شده است

نیاكان ما در این روز به آتشكده‌ها می‌رفته‌اند و ستایش و نیایش اهورامزدا را به جا می‌آورده‌اند

در گات‌ها سرودهای اشوزرتشت واژه آتش 8 بار به كار رفته است. در سرودهای گاهان، آتش، مینوی و از آن مزداست. او پاداش دهنده به دو گروه راستكاران و دروغكاران است و نگهبان اشوزرتشت

در اوستا از 7 نوع آتش نام برده شده كه در جهان مینو و گیتی فروزان هستند. این آتش‌ها عبارتند از

اسپنیشته spenista آتش بهشتی – مجرد و پاك

خورنه xvarana آتش فر و شكوه- نسبتاً ناسوتی ولی بدون جسم

وازیشته vazista روشنایی ظاهری – نوربرق و ستارگان

وهوفزاینه vohu frayana حرارت طبیعی كه نشانه حیات است

 اوروازیشته urvazista حرارتی كه در گیاهان است و علت بالندگی و شادابی حیات است

برزی سونگهه berezi savanha‌ حرارتی كه در سنگ و آب نهان است

آتر atra  آذر یا آتش عادی

در ایران باستان، آتش دارای اهمیت و تقدس بوده و احترام و ارزش در خور خویش را داشته است، در اوستا از آتش به عنوان یك پدیده‌ اهورایی یاد شده و داور میان نیكوكاران و دروغكاران است

برابر با سالنامه‌ی زرتشتیان، امسال روز سوم آذرماه برابر است با جشن آذرگان، یعنی برابری آذر روز با آذرماه؛

نوشته را باچند بیت به پایان می بریم

نیا را همی‌بود آیین و كیش

پرستیدن ایزدی بود بیش

بدان گه بدی آتش خوبرنگ

چو مر تازیان راست محراب سنگ